İtalya’nın mermercilikte dünyada büyük bir marka algısı yarattığını ifade eden Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Maden Sektör Kurulu Başkanı ve İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Rüstem Çetinkaya; “Yaklaşık 500 yıl önce İtalyan Rönesans ustası Michelangelo, beyaz mermeriyle ünlü Carrara bölgesinde çalışırken buradan aldığı mermerle Davut heykelini yapıyor. İtalya da bu hikaye üzerinden mermerini pazarlıyor. Carrara, mermercilik faaliyetlerini yaparken aynı zamanda da yüzbinlerce turisti ağırlıyor. Ancak mermerin ana vatanı Türkiye, bunu henüz başarabilmiş değil. Bir yandan oluşan madencilik karşıtı algı ile uğraşılırken, diğer yandan madencilik faaliyetleri yapılmaya çalışılıyor. Biz, bunlarla mücadele ederken İtalya, Carrara mermerini Türkiye’nin 2 katı fiyata satıyor. Sahilden bakıldığında kar yağmış gibi görünen beyaz maden alanlarının 5-6 kilometre uzağında turizm faaliyetleri devam ediyor. Yani, doğayla ve turizmle uyumlu, sürdürülebilir bir madencilik yapılıyor. Hatta madenlere safari araçlarıyla turlar düzenleniyor. Türkiye olarak biz de kendi hikayemizi yazmalıyız. Eğer bunu başarırsak ham madde bağımsızlığını da yakalarız.” diye konuştu.
2022 yılında toplamda 6,5 milyar dolarlık ihracata imza atan maden sektörü, 2023 yılının ilk 8 ayında yüzde 14,92 düşüşle 3,7 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Geçen yılın aynı döneminde ihracat 4,4 milyar dolar seviyesindeydi. 2022’de toplam maden sektörü ihracatında metalik cevherler ihracatı 2 milyar 172 milyon dolar, doğal taş ihracatı 2 milyar 96 milyon dolar ve endüstriyel mineraller ihracatı ise 1 milyar 357 milyon dolar oldu. Sektörde yaşanan ihracat düşüşünü azaltmak ve yeniden yükselişe geçmek için İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB), girişimlerini hızlandırdı. Bir yandan yurt içi ve yurt dışı fuarlara güçlü katılımlar gösteren İMİB, bir yandan da pazarlama faaliyetlerine ağırlık verdi. Bu kapsamda İtalya’nın Verona kentinde düzenlenen toplamda 161 Türk firmasının katıldığı Marmomac Doğal Taş Fuarı’nın ardından TİM Maden Sektör Kurulu Başkanı ve İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Rüstem Çetinkaya ile İMİB Başkan Yardımcısı Eyüp Batal, Carrara’da birtakım temaslarda bulundu.
MICHELANGELO ETKİSİ
Carrara’nın dünya çapında bilinen ve ‘Carrara Beyazı’ markası ile anılan çok değerli mermerlere sahip olduğunu dile getiren Rüstem Çetinkaya; “Carrara’yı tüm dünyada gerçekten ünlü yapan kişi, İtalyan Rönesans ustası Michelangelo’ydu. Hayatı boyunca ‘Carrara Beyazı’nı sevdi. Hatta daha sonraki yıllarda Michelangelo günlüğüne şöyle yazmıştı: ‘Hayatımdaki en çılgın dilek, tüm Carrara dağını bir heykele oymak!’ Dünyanın saygı duyduğu Michelangelo, 500 yıldan fazla bir süre babasıyla birlikte Apuan Alpleri’nin eteğindeki bu küçük Carrara kasabasına taşındı. Bir duvar ustasının etkisi altında çekiç ve keski kullanmayı öğrendi. Kendi işçiliği ile bu beyaz taşı bir sanat eserine dönüştürdü. Hatta en seçkin eserlerinden ‘Davut’ heykelini Carrara’dan kendi çıkardığı mermerden yaptı.” ifadelerini kullandı.
HEDEF HAM MADDE BAĞIMSIZLIĞI
500 yıl önce başlayan hikayenin bugün çok büyük bir endüstriye dönüştüğünün altını çizen Rüstem Çetinkaya, “Ancak, burada atlanmaması gereken nokta ‘mermerciliğin ana vatanının Türkiye olduğu’dur. ‘Carrara Beyazı’ndan çok daha kaliteli mermerlere sahip ülkemiz, bu işin hikayesini tam olarak anlatamadığı için İtalya kadar yüksek fiyatlara ürünlerini ihraç edemiyor. Carrara’daki mermer fiyatlarıyla bizim fiyatlarımız arasında fark var. Ama bu daha iyi olduğu için değil, onlar daha iyi pazarladıkları için. Birim fiyat olarak bizim 2 katımız. Bizim en zayıf yanımız burası. Bir kalite farkımız yok. Biz de bunu başarmak istiyoruz, bunu başarmak zorundayız. Ham madde konusunda tam bağımsız olabilmek için madenlerimize sahip çıkmak ve dünyaya satmak zorundayız. Bunu yaparken de çevreyle uyumlu, sürdürülebilirliğe bağlı bir şekilde yapabiliriz.” diye konuştu.
MADEN VE TURİZM BİR ARADA
Türkiye’de madenciliğe olan bakış açısının Avrupa ve ABD gibi gelişmiş ülkelere göre çok daha farklı olduğunu vurgulayan Rüstem Çetinkaya, şunları söyledi: “Yer altı kaynakları tüm ülkeler için çok değerli. Cari açığın en büyük nedenleri arasında da bu konudaki ithalat geliyor. Ancak, Türkiye madenler konusunda çok zengin bir ülke olmasına rağmen çıkarılan madenler yeterli gelmiyor. Eğer madenlerimizi çıkarmayı başarabilirsek 6,5 milyar dolar olan ihracatımızı 30-40 milyar dolar seviyelerine çıkarabiliriz. Buradaki sorun ise madencilerin doğa karşıtı olarak gösterilmesi. Biz de buna karşı çıkıyoruz. Doğa ile uyumlu, sürdürülebilir bir madenciliği tıpkı İtalya Carrara’da olduğu gibi ülkemizde de yapabiliriz. Sürekli söylediğimiz ve iddia ettiğimiz gibi doğayla birlikte madencilik gayet uyumlu bir şekilde yönetilebilir. Bunu da birçok kez gösterdik. Önemli olan endişenin ne olduğu ve bu endişenin nasıl bertaraf edilebileceği. Ama salt madencilik karşıtlığıyla bunu yapmak mümkün değil. Bakıldığında Carrara kilometrelerce uzanan bir sahil şeridine sahip. Dünyanın dört bir tarafından turist ağırlayan bölgenin en önemli geçim kaynaklarından biri ise madencilik. Çünkü, sahilden 5-6 kilometre uzaklıktaki dağlarda 200’e yakın maden ocağı var. Dağlardan, maden ocaklarının arasından nehirler akıyor. Dağlar ile sahil arasında bu maden ocaklarından çıkan madenleri işleyen fabrikalar faaliyet gösteriyor. En önemli konu ise burada hiç kimse, o dağdaki görüntüyü görünce itiraz etmiyor.”
TURİSTLER MADEN TURU İÇİN SIRAYA GİRİYOR
Sahilden dağlara bakıldığında yaz-kış kar yağmış gibi, mermer ocaklarından dolayı beyaz bir görüntü olduğuna vurgu yapan Rüstem Çetinkaya, “Böyle bir görüntüye rağmen toplum madencilikle iç içe yaşıyor. Tıpkı Yunanistan’daki ‘marble beach’ gibi Carrara da yüzbinlerce turist ağırlıyor. Yani, madencilik faaliyetleri de turizmle iç içe devam ediyor. Mermer ocaklarına safari araçlarıyla her gün binlerce tur düzenleniyor. Dünyanın dört bir tarafından gelen turistler Michelangelo’nun nereden taş aldığını görmek için sıraya giriyor. Biz de Türkiye’de bunu yapabiliriz. Anadolu’nun mermer hikayelerini dünya ile buluşturmalıyız.” ifadelerini kullandı.
MADEN ARTIKLARI DEĞERLENDİRİLMELİ
Carrara’nın çok büyük bir üretim merkezi olduğunu kaydeden Rüstem Çetinkaya şunları söyledi: “Ancak, burada Türkiye’den farklı olarak ocaklara gidildiğinde görülmeyen bir şey var. Ocaklardan çıkan pasa dediğimiz artıkların depolanması gerekiyor. Bizler de depoluyoruz. Bu alanlar büyüdükçe vatandaş bunları görüp, madencilere karşı cephe alıyor. Bu işlem Portekiz’de de, İspanya’da da, İngiltere’de de, İtalya’da da, Yunanistan’da da yani nereye giderseniz gidin aynı bu şekilde yapılıyor. Bu görüntünün kötü görünüyor olması, o madenciliğin yanlış yapıldığı anlamına gelmiyor. Ancak, bu saydığım ülkelerde oluşan mermer artıkları alınıyor. Artıklar endüstriyel sembiyozla kirece, çimentoya ya da kalsite çevriliyor. Alçının, boyanın, kağıdın ham maddesi bu madenlerden elde ediliyor. Türkiye’de de aynı şeyi başarabiliriz. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, ÇED Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü başta olmak üzere üçünün bir araya gelmelerini talep ediyoruz. Kurumların, bu artıkların bertaraf edilmesini, ham madde olarak kullanılmasını bir kurala bağlamalarını istiyoruz. Çünkü, toplum orada sorunu bizde arıyor. Biz de bu artıkların bertaraf edilmesi taraftarıyız. Bu durumun toplumsal bir mutabakatla çözülmesi gerektiğine inanıyoruz.”
Maden ihracatı 2022-2023 ilk 8 ay karşılaştırması (dolar)
ÜST GRUP 2022 2023 DEĞER
Metalik cevherler 1.553.425.800 1.267.496.603 -18,41
Doğal taşlar 1.417.928.389 1.261.597.394 -11,03
Endüstriyel mineraller 928.680.481 761.474.862 -18,00
Diğerleri 536.525.484 484.258.802 -9,74
Genel Toplam 4.436.560.154 3.774.827.660 -14,92
Doğal taş ihracatında ilk 20 ülke 2022-2023 ilk 8 ay karşılaştırması (dolar)
SIRALAMA ÜLKE 2022 2023 DEĞİŞİM
1 ÇİN 285.709.949 274.271.353 -4,00
2 ABD 339.237.223 254.833.862 -24,88
3 HİNDİSTAN 80.317.622 96.727.928 20,43
4 SUUDİ ARABİSTAN 25.167.648 73.641.197 192,60
5 IRAK 68.490.184 69.976.663 2,17
6 İSRAİL 71.512.393 63.455.276 -11,27
7 FRANSA 71.905.138 62.026.200 -13,74
8 BAE 48.683.645 29.883.944 -38,62
9 AVUSTRALYA 38.222.298 26.030.301 -31,90
10 LİBYA 21.872.117 23.173.850 5,95
11 RUSYA 14.732.803 22.449.378 52,38
12 ALMANYA 52.246.232 22.362.895 -57,20
13 FAS 15.110.820 16.066.596 6,33
14 KUVEYT 13.680.243 15.002.105 9,66
15 İTALYA 18.977.531 11.806.332 -37,79
16 MISIR 13.997.919 11.679.930 -16,56
17 ROMANYA 13.636.593 10.947.205 -19,72
18 KATAR 16.293.102 10.906.197 -33,06
19 İNGİLTERE 10.627.239 9.621.560 -9,46
20 İSPANYA 7.868.070 9.377.301 19,18
