Temiz Hava Hakkı Platformu’nun 7 Eylül Dünya Temiz Hava Günü öncesinde yayınladığı yeni rapor, kömür yakarak elektrik üreten Afşin Elbistan A Termik Santrali’ne ek iki ünite yapılması durumunda ortaya çıkacak hava kirliliğinin neden olacağı erken ölümleri, kronik hastalıkları ve bu sağlık etkilerinin yol açacağı toplam ekonomik maliyeti gözler önüne seriyor.
Kahramanmaraş’ta bulunan kömür yakıtlı Afşin Elbistan A Termik Santrali’ne 688 MW’lık ek iki üretim ünitesi ile santralin genişletilmesi planlanıyor. Büyük ölçekli yeni bir santrale eşdeğer bu genişleme projesi bölgede santrallerin kurulması ile 1980’lerden beri yaşanan halk sağlığı sorunlarını daha da derinleştirecek. Projenin sağlık etkilerinin yol açacağı ekonomik yük ise çok büyük: 88,4 milyar Türk lirası yani 2,6 milyar ABD doları.
Rapora göre, Afşin Elbistan A Termik Santrali’ne yapılacak iki ek üniteden kaynaklanacak hava kirliliği, 35 yıllık işletme süresi boyunca 2.268 erken ölüme yol açacak. 2.896 çocuk astım hastası olurken, kirlilik 907 bebeğin erken ve 514 bebeğin gelişimini tamamlamadan düşük ağırlıkla doğmasına yol açacak. Termik santralin yol açtığı hastalıklar nedeniyle 755.904 iş günü kaybı yaşanacak.
88,4 milyar TL ile 29 hastane kurulabilir
Yapılan modelleme çalışması, erken ölümler, hastane başvurularından kaynaklanan sağlık harcamaları ve diğer tıbbi harcamaların toplamının ortalama olarak 2,6 milyar ABD dolarına, güncel döviz kuru ile 88,4 milyar TL’ye ulaşacağını gösteriyor.
88,4 milyar TL’lik bu sağlık maliyeti, kamu yatırımlarına aktarılsa, her biri 500’er yataklı 29 hastane kurulabilir.
Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel şöyle konuştu:
“Sağlık etkilerini ve ekonomik maliyeti hesaplarken santralin hava kirliliğini önleyici tüm yatırımları eksiksiz yaptığını ve Türkiye’deki hava kalitesi mevzuatına tam olarak uyduğunu varsaydık. Buna rağmen 88,4 milyar TL’lik bir sağlık maliyeti ortaya çıktı. Yani ne kadar ileri teknolojili filtre de taksanız, kömürü yakarak elektrik üretmek halk sağlığına ve ekonomiye çok büyük yük getiriyor. Sağlık kayıplarından oluşacak ekonomik maliyet engellenerek, bölgede yıllardır termik santraller nedeniyle yaşanan sağlık sorunlarının çözümüne kaynak yaratılabilir. 7 Eylül Dünya Temiz Hava Günü için çağrımız şu: Artık kömüre değil sağlığa ve temiz havaya yatırım yapmanın zamanı.”
Halkın 2022 yılından beri itirazlarını dile getirdiği proje ÇED raporuna dair Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı henüz kararını açıklamadı.
Ne olmuştu?
Afşin Elbistan A Termik Santrali’ne yapılması planlanan 688 MW’lık ek iki ünite projesi için çevresel etki değerlendirme süreci 2022 yılında başlatılmıştı. Bu yıl 2 Nisan’da yapılan İnceleme ve Değerlendirme Kurulu toplantısında hem Afşin Elbistan bölgesinden gelen yurttaşlar ve sivil inisiyatifler, hem de ulusal düzeyde çalışan çevre ve iklim örgütleri projeye itirazlarını dile getirmişlerdi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı henüz ÇED raporuna dair kararını açıklamadı.
Bölgede, Türkiye’nin iki en büyük termik santrali bulunuyor: 1984 yılında işletmeye alınmış 1355 MW’lık Afşin Elbistan A Termik Santrali ve 2005’te çalıştırılmaya başlanmış 1440 MW’lık Afşin Elbistan B Termik Santrali. Bu iki santral yarattıkları hava kirliliği ile geçtiğimiz 40 yılda toplamda 17 binin üzerinde erken ölüme neden oldu.
